amek Krzyżtopór został wzniesiony w latach 1626 - 1644 z polecenia K. Ossolińskiego (wg projektu W. Senesa). Jest to model wczesnobarokowej twierdzy, bardziej reprezentacyjnej, niż obronnej. Nazwa Krzyżtopór pochodzi od krzyża (znaku kontrreformacji) i topora (herbu fundatora) wykutych nad głównym wejściem do zamku. Sam budynek jest ogromny. Jego zabudowa została podzielona na: cztery baszty, które reprezentują cztery pory roku, wewnątrz znajduje się 12 sal symbolizujących 12 miesięcy, 52 pokoje, czyli 52 tygodnie roku, a zgodnie z przekazami istniało niegdyś również 356 okien przedstawiających ilość dni w roku. Podobno jedna z komnat miała szklany dach, nad którym umieszczono wielkie akwarium ze złotymi rybkami, zaś teren zamku pokrywały rozległe ogrody.
Po 1650 roku Krzyżtopór należał kolejno do: Kalinowskich, później Wiśniowieckich, Morsztynów, Paców, Sołtyków, Łempickich i Orsettich. W 1655 roku zamek zdobyli Szwedzi, zaś w trakcie trwania konfederacji barskiej w 1770 roku Krzyżtopór został całkowicie splądrowany i popadł w ruinę.

amek Krzyżtopór to swoisty kalendarz- miał podobno tyle okien ile dni w roku (366- w latach przestępnych; w latach zwykłych jedno okno zamurowywano), pokoi- ile tygodni (54), sal wielkich- ile miesięcy (12), wież- ile kwartałów (4), wejść ile dni tygodnia (zgadnij ile). Większość z okien, sal i wejść istnieje do dziś.